Edmund Biernacki – najsłynniejszy z Opocznian
19 grudnia 1866 r. w Opocznie przyszedł na świat Edmund Biernacki, który zapisał trwała kartę w historii nie tylko swojego miasta, ale także światowej medycyny
– Badając przed kilku laty znaczenie różnych metod do określenia objętości ogólnej krążków czerwonych zebrałem ubocznie wiele spostrzeżeń nad tak zwaną samoistną sedymentacyą krwi, przyczem zauważyłem, że krew odwłókniona ludzka stale sedymentuje wolniej, niż krew nieodwłókniona, nieskrzepnięta wskutek dodania szczawiana sodu w proszku. Spostrzeżenia te łącznie z szeregiem innych doprowadziły mnie do przekonania, iź sedymentacya krwi nie może być sprawą czysto mechaniczną, prostem opadaniem cięższych gatunkowo krążków czerwonych z osocza, ale że jednocześnie jest to wydzielanie osocza lub surowicy z wnętrza ciałek czerwonych. Innemi słowy, ciałka czerwone w krwi krążącej zawierają w sobie osocze – zaczyna Edmund Biernacki artykuł naukowy pt. Samoistna sedymentacja krwi jako naukowa, praktyczno-kliniczna metoda badania wydany na łamach Gazety Lekarskiej (Gaz. Lek., 1897, 17, s. 962, 996).
Dziś przytoczony artykuł, który jest tak naprawdę odczytem wygłoszonym na posiedzenie Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego w dniu 22 czerwca 1897 r. uważa się początek nowej ery badania w skrócie nazywanego OB (Odczyt Biernackiego), choć na uznanie świata sam Biernacki musiał trochę poczekać.
– Niestety historyczne fakty dotyczące dokonania tego odkrycia przez Biernackiego przez długi czas były nieznane w piśmiennictwie anglojęzycznym – piszą Andrzej Grzybowski i Jarosław Sak w artykule pt. Setna rocznica śmierci Edmunda Biernackiego (1866-1911) — filozofa medycyny i wynalazcy metody pomiaru szybkości sedymentacji erytrocytów opublikowanym w Archiwum Historii i Filozofii Medycyny 2011, 74, 29-36.
Dzięki zachowanemu aktowi urodzenia wiemy, że urodził się „o godzinie piątej wieczór”, a na chrzcie otrzymał dwa imiona: Edmund i Faustyn. Rodzina Biernackich nie miała opoczyńskich korzeni. Ojciec Adolf i matka Joanna trafili na teren Ziemi Opoczyńskiej z powodu represji jakie spotkały ojca Edmunda za zaangażowanie się w Powstanie Styczniowe w powiecie lidzkim (dziś teren Litwy), gdzie rodzina Biernackich miała swój majątek.
Edmund wieku 18 lat podjął studia na Wydziale Lekarskim Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego, a w dostępnych opracowaniach biograficznych podkreśla się, że już na studiach wyróżniał się chęcią do eksperymentów medycznych. W okresie studenckim opublikował 6 artykułów naukowych w prasie polskiej i niemieckojęzycznej. Po studiach otrzymał stypendium, które umożliwiło mu wyjazd na – używając dzisiejszej terminologii – zagraniczne staże, pracując m.in. w Paryżu pod kierunkiem Jeana-Martina Charcota, u którego nauki pobierał także Sigmund Freud. Jest jednak mało prawdopodobne, aby się spotkali, ponieważ Freud był 10 lat starszy.
Od 1902 r. dr. Biernacki zamieszkał we Lwowie. O szacunku jakim był darzony w środowisku lekarskim najlepiej świadczy fakt, że w grudniu 1902 r. właśnie we Lwowie na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Lwowskiego odstąpiono od obowiązkowej procedury nostryfikacyjnej jego dyplomu lekarskiego. Miał duże uznanie środowiska medycznego polskiego, ale nie światowego, bo mimo zagranicznych staży i publikacji zasięg ich oddziaływania nie był taki jak w czasach nam współczesnych. Odkrycia dokonane przez Biernackiego odżyły „na nowo” dzięki Robertowi R.S. Fåhraeusowi oraz Alfowi V.A. Westergrenowi, którzy doszli do podobnych naukowych wniosków wcześniej dokonanych przez lekarza urodzonego w Opocznie. Kiedy ten pierwszy dowiedział się jednak o odkryciu dokonanym przez Polaka ustąpił pierwszeństwa na kartach historii.
Skrót OB zna chyba dziś każdy to choć raz robił badanie krwi, ale mało kto kojarzy fakt, że pochodzi on od nazwiska lekarza urodzonego w Opocznie. Rodzinne miasto pamięta jednak o swoich rodaku. Jego imię nosi jedna z ulic, a także szpital powiatowy ,przed którym stoi jego popiersie i tablica pamiątkowa.
Edmund Biernacki zmarł w wieku zaledwie 45 lat we Lwowie i spoczywa na legendarnym cmentarzu Łyczakowskim, a jego śmierci odnotowała ówczesna prasa. Będzie wkrótce o tym okazja wspomnieć, ponieważ zmarł 29 grudnia 1911 r.
Artykuł powstał we współpracy z Muzeum Regionalnym w Opocznie.