Dlaczego Gmina Poświętne ma ziemie za Pilicą?

Zazwyczaj tzw. naturalne warunki geograficzne wyznaczają granice administracyjne gmin, województw, a nawet Państw, ale od każdej reguły są wyjątki i z takim bardzo ciekawym wyjątkiem mamy do czynienia w Gminie Poświętne

Kiedy kształtowały się granice, a więc wiele wieków temu infrastruktura drogowa była bardzo uboga. Mosty były wyższą inżynierią i kosztowały krocie, więc stawiano je w miejscach strategicznych np. w miejscowościach, które były komorami celnymi. Granice mają to do siebie, że są płynne, ale tylko w takich miejscach, gdzie nie ma naturalnych przeszkód. Świetnym dowodem na potwierdzenie powyższej tezy jest np. rzeka. Wystarczy popatrzeć na mapę Polski i zobaczyć co wyznacza większość granicy na Wschodzie i Zachodzie. W dawnych czasach nikt nie myślał o podboju kilkunastu hektarów za wodą, bo poniesione koszty byłyby nieadekwatne do zdobyczy, a tymczasem w Gminie Poświętne widać, że za mostem na Pilicy w Mysiakowcu jest niewielki areał zmieni przypisany do Gminy Poświętne. Wystarczy spojrzeć na mapę. Co jest takiego stanu rzeczy powodem?

Odpowiedzi na tak postawione pytanie nie udzielimy jednoznacznie. Rzeczywiście, wydaje się jednak, że to takie małe terytorialne kuriozum. Niewielki obszar ziemi leżący za naturalną granicą, czyli rzeką. Z mapy nie dowiemy się jednak co jest tego przyczyną, ale pewne podpowiedzi dadzą nam zdjęcia satelitarne.

Kataklizmy nawiedzają Ziemię dziś, ale nawiedzały i w przeszłości. Płonęły całe wsie, ale były też i powodzie. Zdarzały się przypadki, że na skutek długotrwałych opadów rzeki występowały z koryt i rozlewały się po całej okolicy, często wytyczając sobie nowe koryto. Wystarczy spojrzeć na zdjęcie satelitarne obszaru, o którym mówimy.

Widać wyraźnie, że powyżej obecnego koryta Pilicy jest wyznaczona kręta linia drzew. Wija się esy i floresy. O dziwo, ta kuriozalna linia pokrywa się z obecną terytorialną granicą Gminy. Prawdopodobnie jest ona pozostałością po dawnym korycie Pilicy. W miejscu widocznym na zdjęciu tytułowym stoją dziś znaki graniczne, ale to co bierzemy za staw jest prawdopodobnie starorzeczem Pilicy. Zapewne kiedyś tędy płynęła Pilica i stanowiła naturalną granicę, ale na skutek powodzi wystąpiła z koryta i „poszukała” sobie nowego. Jak wody opadły to Pilica popłynęła już nowym korytem, zabierając lub dając (zależy z której strony patrzeć) kawałek ziemi. Kolejne zmiany administracyjne usankcjonowały taki stan rzeczy i obecna Gmina Poświętne ma nadal granicę sprzed powodzi. To oczywiście tylko teza, ale bardzo prawdopodobna.

Kiedy to mogło być? Najstarsi mieszkańcy Gminy nie pamiętają takiego potopu, a więc z dużą dozą prawdopodobieństwa można stwierdzić, że nie miało to miejsca w XX w. Wertując stare mapy zapewne dałoby się to ustalić, ale to zdanie zostawiamy już historykom lub regionalistom.