Powiat Spalski z siedzibą w Tomaszowie. Brzmi sensacyjnie, ale… był taki pomysł
Spała była przed wojną nazywana "najpiękniejszą polską leśniczówką", ale mało kto wie, że był także inny pomysł
„Ilustrowana Republika” to gazeta codzienna, która ukazywała się w Łodzi w okresie międzywojennym. W dniu 7 maja 1933 r. na stronie 9 ukazał się artykuł, w którym pojawił się pomysł, aby od Spały nazwę wziął cały powiat. Ze względu na zamiłowanie Prezydenta Mościckiego do Spały i fakt, że Spała miała przed wojną niezwykle silnie prestiżową pozycję w całym kraju pomysł taki nie wydawał się pozbawiony sensu. Wszak leżący obok Tomaszów Maz. był wówczas fabrykanckim miasteczkiem – bez prestiżu i historii, ale za to z prężnym biznesem. Co zwyciężyło? Prestiż czy biznes? Jak ta historia potoczyła się dalej można dowiedzieć się, czytając artykuł opublikowany na łamach „Ilustrowanej Republiki”, który przytaczamy w całości (pisownia oryginalna).
Jak już swego czasu donosiliśmy społeczeństwo naszego miasta czyniło starania w kierunku utworzenia z pośród trzech województw: warszawskiego, kieleckiego i łódzkiego — powiatu spalskiego z siedzibą w Tomaszowie. Ponieważ koncepcja ta w ogóle odpadła ze względu na koszta i trudności techniczne, i jakiemi było wiązane utworzenie takiego powiatu, prezydent Smulski wysunął inicjatywę przeniesienia władz powiatowych z Brzezin do Tomaszowa.W związku z tem zawiązał się specjalny komitet, którego delegacja w składzie: prez. Smulskiego, dyr.Hertza, mec. Fruchta i mec. Grygosińskiego udała się dn. 22 kwietnia r. b. do Urzędu Wojewódzkiego w Łodzi, gdzie też złożyła w tej sprawie memorjał. W memorjale tym wyszczególniono następujące motywy, gdzie przemawiają za przeniesieniem powiatu z Brzezin do Tomaszowa:
1) Tomaszów jest największym ośrodkiem skupienia ludności powiatu brzezińskiego – które stanowi 1/3 (40.000)część całego powiatu. Posiada poza tem szeroko rozwinięty przemysł włókienniczy i chemiczny, zatrudniający do 10000 robotników;
2) ze względów gospodarczych konieczność przeniesienia siedziby objawia się w codziennych potrzebach 40-tysięcznego miasta, które korzysta z uslug tysięcy dostawców wszelkich artykułów spożywczych, dostarczając wzamian wyrobów rzemiosła i fabryk;
3) pod względem kulturalnym ciążenie okolic wyraża się w posyłaniu dzieci do szkół tomaszowskich i oddziaływaniu inteligencji miejskiej na pobliskie osiedla wiejskie;
4) Tomaszów jest największym płatnikiem w powiecie podatków państwowych; statystyka wykazała, że sam Tomaszów płaci 5 razy tyle podatków, c oreszta powiatu. Ekspozytura urzędu skarbowego nie posiada wszystkich działów jak opłat stemplowych, z któremi rzemiosło i kupiectwo naszego miasta stale się styka. Brak tego działu powoduje ciągłe niezadowolenie kupców i rzemieślników, którzy muszą nieraz nawet w drobnych sprawach stemplowych wyjeżdżać do odległych Brzezin;
5) sprawy szkolne – Tomaszów zatrudnia 1/3 część całego personelu nauczycielskiego pow. brzezińskiego;
6) Bezpieczeństwo publiczne. Ten punkt zapewne nie wymaga absolutnie wyszczególnienia przyczyn, które przemawiają za koniecznością przeniesienia siedziby powiatu. Jak się dowiadujemy Urząd Wojewódzki ustosunkował się bardzo przychylnie do tej sprawy i jest nadzieja, że wkrótce będziemy miastem powiatowem.
Tyle historycznego artykułu. Jak historia potoczyła się dalej doskonale wiemy. Wybuch II wojny światowej zakończył złoty okres Spały. Po wojnie Spała spadła do roli ośrodka wypoczynkowego. Kres okresu PRL przyniósł stagnację. Odnowienie w 2000 r. idei Dożynek Prezydenckich zaczęło przywracać pamięć o historii miejsca i przywróciło przedwojenny prestiż. Dziś znów Spała tętni życiem. Organizowanych jest wiele wydarzeń i imprez plenerowych. Jest także pomysł, aby Spała mogła pochwalić się miejscem, które charakteryzuje wiele kurortów, ale o tym więcej wkrótce.